Plakat cảnh là xu hướng mới xuất hiện vài năm gần đây, khoảng từ năm 2000. Plakat cảnh là sự kết hợp giữa cá đá đuôi ngắn truyền thống với cá betta đuôi dài. Tác giả Precha gọi loại cá lai giữa cá Xiêm, cá hoang dã với cá betta cảnh đuôi dài là “cá lai hiện đại” hay “cá betta đặc sắc” (fancy betta). Theo ông, cá betta đặc sắc mang nhiều yếu tố di truyền của loài Betta smaragdina dòng ghi-ta với bộ vây to hơn so với cá Xiêm thường và đuôi có chóp nhọn hình con át bích. Nhận định này có phần nào đúng trên thực tế vì một số cá betta đặc sắc dù mang đủ màu sắc như cá betta cảnh đuôi dài nhưng đuôi lại to và có chóp nhọn.
Cá betta đặc sắc có thể nói là đại diện cho luồng ảnh hưởng mới từ Thái Lan ra thế giới bên ngoài kể từ sau khi cá Xiêm đuôi ngắn và cá Xiêm đuôi dài được giới thiệu với thế giới cả trăm năm trước. Ngày nay, nó là một thể loại dự thi trong các cuộc triển lãm cá betta dưới tên plakat cảnh truyền thống tức traditional show plakat, hay ngắn gọn hơn là traditional plakat (ở ta, mọi người còn gọi ngắn gọn hơn nữa là “plakat”, cách gọi này có thể gây nhầm lẫn với dòng plakat đích thực tức cá chọi, cá đá, cá Xiêm tuyển hay cá Xiêm thường).
Betta smaragdina dòng ghi-ta (nguồn http://plakatthai.com)
plakat cảnh truyền thống (nguồn www.dong2002.com).
Các cuộc triển lãm nói chung không phân biệt cá plakat cảnh truyền thống (tức betta đặc sắc) với cá Xiêm bình thường. Vì vậy về nguyên tắc, bạn có thể mang cá Xiêm đi dự thi thể loại plakat truyền thống nhưng chắc chắn sẽ không thể đoạt giải vì bộ vây kém phát triển hơn. Plakat cảnh truyền thống xuất hiện và tác động đến thế giới betta cảnh ở một số khía cạnh:
- Cá plakat hầu như không bị mắc các tật thường thấy ở cá betta cảnh đuôi dài như tự cắn đuôi, sụp đuôi, rách đuôi, thối đuôi… tóm lại chúng rất dễ nuôi và chăm sóc.
- Cá plakat có tuổi thọ “phong độ” dài hơn. Cá cảnh đuôi dài như halfmoon thường rất đẹp ở độ tuổi từ 3 đến 9 tháng, sau đó cá bị lão hóa và không được đẹp như trước nữa dù tuổi thọ “sinh học” vẫn còn. Cá đuôi tưa còn khó nuôi hơn hơn nữa, các tia vây kéo dài rất dễ bị xoăn, vênh nếu không chăm sóc kỹ.
- Cá plakat có thân hình đẹp hơn nhiều so với cá betta cảnh đuôi dài. Theo tôi đây là một đặc điểm quan trọng mà các nhà lai tạo phương Tây vốn quá chú trọng vào vây và màu sắc đã bỏ qua. Tôi muốn nói với những bạn hữu yêu thích cá betta rằng thân hình và thần thái của cá betta cũng hết sức quan trọng, theo tôi cá betta cảnh trông phải thật oai phong hùng dũng; điều mà bạn vẫn thường thấy ở cá đá tức plakat.
Đây là con Mustard Gas nổi tiếng của Jude Als với 3 viền màu độc đáo: màu xanh trên thân, màu vàng và màu khói ở đuôi (nguồn www.bettysplendens.com). Cá này có dạng "bản mè" tức giống như con cá mè với đầu nhỏ, bụng to và gốc đuôi nhỏ. Dạng "bản mè" rất phổ biến ở cá betta cảnh đuôi dài và trông không được mạnh mẽ như các dạng thân khác ở plakat như "bản rô" và "bản lóc".
Theo ý kiến của một số nhà lai tạo như Victoria Parnell, plakat cảnh truyền thống không thể cạnh tranh nổi với cá betta cảnh ở phương Tây, tuy nhiên những dòng cá mới kết hợp giữa plakat (tức cá Xiêm) với halfmoon như plakat cảnh và plakat đối xứng lại tập hợp ưu điểm của cả hai: sự mạnh mẽ của plakat và dạng đuôi hiện đại của halfmoon. Những dòng cá mới này hết sức ấn tượng và có sức cạnh tranh, bằng chứng là thông tin và hình ảnh về chúng ngày càng phổ biến hơn trên các diễn đàn cá betta; nhiều nhà lai tạo nổi tiếng như Victoria Parnell tập trung vào việc lai tạo các dòng cá mới này. Sau đây là đặc điểm sơ lược của từng dòng cá plakat cảnh:
Plakat cảnh
plakat đối xứng (vây bụng và vây hậu môn con plakat đối xứng này chưa đạt vì hơi dài) (nguồn www.bettas4all.nl).
Ngoài ra, còn một loại cá lai giữa cá Xiêm và cá đuôi tưa với đuôi nhỏ như cá Xiêm, các tia vây ngắn và vươn ra mạnh mẽ, góc đuôi xòe đủ 180 độ. Loại cá này được đặt tên một cách hình tượng là halfsun (tức “bán dương”, nửa mặt trời, đối lập với “bán nguyệt”, nửa mặt trăng, halfmoon). Tuy nhiên, thể loại lai này hiện nay vẫn chưa phổ biến lắm.
Màu sắc và hoa văn Về vấn đề phân loại cá betta cảnh, bạn sẽ thấy nó gần như đồng nghĩa với việc mô tả về quá trình phát triển các dạng vây ở cá betta. Vậy màu sắc đóng vai trò như thế nào trong vấn đề phân loại betta cảnh?
Chúng ta đều biết là màu sắc của cá betta cảnh ngày nay rất phong phú và đa dạng; tuy nhiên, những màu sắc như vậy không xuất hiện vào cùng một thời điểm mà xuất hiện ở những thời điểm khác nhau trong quá trình phát triển dạng vây. Chẳng hạn:
- Màu Mustard Gas: xuất hiện vào năm 1990, dạng vây nguyên thủy là delta. Vào thời điểm đó, các dạng đuôi halfmoon, đuôi tưa và plakat cảnh chưa xuất hiện!
- Màu đồng/vàng kim: mới xuất hiện vào năm 2003, dạng vây nguyên thủy là plakat.
Cho dù dạng vây nguyên thủy là gì, một khi màu mới xuất hiện thì người ta sẽ cố gắng lai tạo màu đó với những dạng vây khác hiện diện vào cùng thời điểm và những dạng vây mới sau này. Chẳng hạn, ngày nay chúng ta thấy màu Mustard Gas xuất hiện ở đủ loại dạng vây như đuôi tưa MG, plakat MG, halfmoon MG… chúng ta cũng thấy màu đồng xuất hiện ở đủ loại dạng vây như halfmoon màu đồng, HMPK màu đồng...
Tóm lại, màu sắc và dạng vây có quan hệ hữu cơ với nhau. Một dạng vây mới xuất hiện sẽ kéo theo sự xuất hiện của các loại màu sắc ở dạng vây đó và ngược lại.
Cá betta đặc sắc có thể nói là đại diện cho luồng ảnh hưởng mới từ Thái Lan ra thế giới bên ngoài kể từ sau khi cá Xiêm đuôi ngắn và cá Xiêm đuôi dài được giới thiệu với thế giới cả trăm năm trước. Ngày nay, nó là một thể loại dự thi trong các cuộc triển lãm cá betta dưới tên plakat cảnh truyền thống tức traditional show plakat, hay ngắn gọn hơn là traditional plakat (ở ta, mọi người còn gọi ngắn gọn hơn nữa là “plakat”, cách gọi này có thể gây nhầm lẫn với dòng plakat đích thực tức cá chọi, cá đá, cá Xiêm tuyển hay cá Xiêm thường).
Các cuộc triển lãm nói chung không phân biệt cá plakat cảnh truyền thống (tức betta đặc sắc) với cá Xiêm bình thường. Vì vậy về nguyên tắc, bạn có thể mang cá Xiêm đi dự thi thể loại plakat truyền thống nhưng chắc chắn sẽ không thể đoạt giải vì bộ vây kém phát triển hơn. Plakat cảnh truyền thống xuất hiện và tác động đến thế giới betta cảnh ở một số khía cạnh:
- Cá plakat hầu như không bị mắc các tật thường thấy ở cá betta cảnh đuôi dài như tự cắn đuôi, sụp đuôi, rách đuôi, thối đuôi… tóm lại chúng rất dễ nuôi và chăm sóc.
- Cá plakat có tuổi thọ “phong độ” dài hơn. Cá cảnh đuôi dài như halfmoon thường rất đẹp ở độ tuổi từ 3 đến 9 tháng, sau đó cá bị lão hóa và không được đẹp như trước nữa dù tuổi thọ “sinh học” vẫn còn. Cá đuôi tưa còn khó nuôi hơn hơn nữa, các tia vây kéo dài rất dễ bị xoăn, vênh nếu không chăm sóc kỹ.
- Cá plakat có thân hình đẹp hơn nhiều so với cá betta cảnh đuôi dài. Theo tôi đây là một đặc điểm quan trọng mà các nhà lai tạo phương Tây vốn quá chú trọng vào vây và màu sắc đã bỏ qua. Tôi muốn nói với những bạn hữu yêu thích cá betta rằng thân hình và thần thái của cá betta cũng hết sức quan trọng, theo tôi cá betta cảnh trông phải thật oai phong hùng dũng; điều mà bạn vẫn thường thấy ở cá đá tức plakat.
Theo ý kiến của một số nhà lai tạo như Victoria Parnell, plakat cảnh truyền thống không thể cạnh tranh nổi với cá betta cảnh ở phương Tây, tuy nhiên những dòng cá mới kết hợp giữa plakat (tức cá Xiêm) với halfmoon như plakat cảnh và plakat đối xứng lại tập hợp ưu điểm của cả hai: sự mạnh mẽ của plakat và dạng đuôi hiện đại của halfmoon. Những dòng cá mới này hết sức ấn tượng và có sức cạnh tranh, bằng chứng là thông tin và hình ảnh về chúng ngày càng phổ biến hơn trên các diễn đàn cá betta; nhiều nhà lai tạo nổi tiếng như Victoria Parnell tập trung vào việc lai tạo các dòng cá mới này. Sau đây là đặc điểm sơ lược của từng dòng cá plakat cảnh:
Plakat cảnh truyền thống:
là cá lai giữa cá Xiêm, cá hoang dã và cá betta cảnh với đủ loại màu sắc khác nhau. Các vây lẻ to hơn so với cá Xiêm nhưng nhỏ hơn nhiều so với cá betta cảnh đuôi dài. Đuôi có thể xòe đủ 180 độ nhưng cạnh đuôi tròn, tia sơ cấp ở gốc đuôi phân làm hai nhánh.Plakat cảnh hiện đại:
là cá lai giữa cá Xiêm với cá halfmoon với cái đuôi nhỏ như cá Xiêm nhưng hình dạng lại giống như cá halfmoon. Plakat cảnh hiện đại thường được gọi tắt là plakat hiện đại hay HMPK (halfmoon plakat). Đuôi xòe đủ 180 độ, cạnh đuôi thẳng, tia sơ cấp ở gốc đuôi phân làm bốn nhánh hoặc hơn.Plakat đối xứng:
plakat cảnh truyền thống và plakat cảnh hiện đại thừa hưởng một đặc điểm rất đặc trưng ở cá Xiêm đó là mỗi khi giương vây, đuôi của chúng hơi cong lên một chút về phía trước. Nếu kẻ một đường thẳng từ mắt cho đến giữa gốc đuôi thì nó sẽ chia đuôi ra làm hai phần không bằng nhau; do vậy mà hai loại trên được gọi là plakat bất đối xứng. Ngược lại, cá halfmoon không hề cong đuôi lên khi giương vây nên hoàn toàn đối xứng. Quá trình lai tạo giữa cá Xiêm với cá halfmoon không chỉ tạo ra cá plakat bất đối xứng tức HMPK mà còn tạo ra một số plakat không cong đuôi như halfmoon; vậy là thể loại plakat đối xứng ra đời. Cấu tạo đuôi của plakat đối xứng cũng tương tự như plakat cảnh nhưng viền của ba vây lẻ phải làm thành một vòng cung như ở cá halfmoon. Do vậy, vây bụng và vây hậu môn ở cá plakat đối xứng thường rất ngắn.Ngoài ra, còn một loại cá lai giữa cá Xiêm và cá đuôi tưa với đuôi nhỏ như cá Xiêm, các tia vây ngắn và vươn ra mạnh mẽ, góc đuôi xòe đủ 180 độ. Loại cá này được đặt tên một cách hình tượng là halfsun (tức “bán dương”, nửa mặt trời, đối lập với “bán nguyệt”, nửa mặt trăng, halfmoon). Tuy nhiên, thể loại lai này hiện nay vẫn chưa phổ biến lắm.
Màu sắc và hoa văn Về vấn đề phân loại cá betta cảnh, bạn sẽ thấy nó gần như đồng nghĩa với việc mô tả về quá trình phát triển các dạng vây ở cá betta. Vậy màu sắc đóng vai trò như thế nào trong vấn đề phân loại betta cảnh?
Chúng ta đều biết là màu sắc của cá betta cảnh ngày nay rất phong phú và đa dạng; tuy nhiên, những màu sắc như vậy không xuất hiện vào cùng một thời điểm mà xuất hiện ở những thời điểm khác nhau trong quá trình phát triển dạng vây. Chẳng hạn:
- Màu Mustard Gas: xuất hiện vào năm 1990, dạng vây nguyên thủy là delta. Vào thời điểm đó, các dạng đuôi halfmoon, đuôi tưa và plakat cảnh chưa xuất hiện!
- Màu đồng/vàng kim: mới xuất hiện vào năm 2003, dạng vây nguyên thủy là plakat.
Cho dù dạng vây nguyên thủy là gì, một khi màu mới xuất hiện thì người ta sẽ cố gắng lai tạo màu đó với những dạng vây khác hiện diện vào cùng thời điểm và những dạng vây mới sau này. Chẳng hạn, ngày nay chúng ta thấy màu Mustard Gas xuất hiện ở đủ loại dạng vây như đuôi tưa MG, plakat MG, halfmoon MG… chúng ta cũng thấy màu đồng xuất hiện ở đủ loại dạng vây như halfmoon màu đồng, HMPK màu đồng...
Tóm lại, màu sắc và dạng vây có quan hệ hữu cơ với nhau. Một dạng vây mới xuất hiện sẽ kéo theo sự xuất hiện của các loại màu sắc ở dạng vây đó và ngược lại.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét